(foto NRC 30 mei 2012)

His Bobness
De eerste keer dat ik “Blowin’ in the Wind” hoorde zingen was het moment dat ik mij realiseerde dat er combinaties van klank, woord, toonhoogte en betekenis bestonden die rillingen veroorzaken. In de tijd dat ik het nummer voor het eerst hoorde was “his Bobness” zoals de echte fan Bob Dylan noemde, al jaren een fenomeen maar was ik te jong geweest om daarvan iets mee te krijgen. In 1968 was echter het Blonde on Blonde album al enige tijd uit en daar was mijn nieuwsgierigheid wel mee gewekt. Wat kon deze man nog meer? Ik toog naar de platenzaak om mij persoonlijk op de hoogte te stellen. Het zou het begin worden van een innige band.
Nu was Blonde on Blonde, inmiddels zijn 7e LP, ja het was nog echt vinyl, toen al veel rock en roll. De stembanden van Zimmy, (voor intimi), waren waarschijnlijk al geheel opgetrokken uit poliepen en met zijn vlijmscherpe mondharmonica spel moesten de wetten van harmonie worden herschreven, hoezo vals ?
Met deze indringende muziek had ik al snel de ergernis gewekt van mijn oudere broer die de aanliggende kamer in het ouderlijk huis bewoonde. Maar goed, kon ik het helpen dat hij nu juist meer met het zoetgevooisde had. Bij mij moest je toen nu eenmaal niet aankomen met die flauwekul. Je was maar een keer jong en je kon je hele leven nog naar ouwe lullen muziek luisteren. Ik wist toen ook al dat na je 20e, je smaak zo snel achteruit gaat, dat de doorsnee volwassene onmogelijk nog in staat is om het echte muzikale genie te herkennen, laat staan er lekker hard van te genieten. Mijn ouders waren daarvan wel het beste bewijs.
Zo kwam ik Bob Dylan, alias Robert Allen Zimmerman tegen. Op 23 juni 1978, in de Rotterdamse Kuip heb ik dan het wonder persoonlijk mogen aanschouwen en wie was er niet bij zou ik zeggen want we waren met zijn 52.000-den en we mochten er nog gewoon roken. “Blowin in the wind”, Thats alright ma, its life and life only”. In die tijd speelden mijn vrienden en ik menig Dylanlied, en ik denk dat mijn engels idioom in belangrijke mate ontstond door de teksten die ik uit het hoofd kende. Ik ken sommige nog steeds.

Het is aardig om eens de reikwijdte te bezien van iemand die niet alleen mijn held zou worden maar de held was en is van mensen uit meerdere generaties. Een held die zelf ook een held had. Een held waaruit een deel van zijn protest muziek kan worden begrepen. Een held ook tegen wil en dank, want als er iemand niet de stem wilde zijn van zijn generatie dan was het Bob Dylan.

In zijn biografie waarvan deel 1, Kronieken, al in 2004 verscheen en waarvan wij nog wachten op het vervolg, geeft Dylan zijn eigen beleving weer van verschillende perioden in zijn leven. Het is een zo gedetailleerd verslag, dat je je een voorstelling kunt maken van het enorme ervaringsgehalte van zijn poezie. De beeldende taal die aan je voorbij flitst bij het beluisteren van een typische Dylan song moet je leren zien en beleven, Dat het niet onze moerstaal is maakt dat lastig maar zeker de moeite waard. Wat te denken van

And if my thought-dreams could be seen
They’d probably put my head in a guillotine
But it’s alright, Ma, it’s life, and life only.

“Als ze mijn gedachten eens zouden kunnen lezen, dan zou mijn kop er af gaan.” Want zelfs in ons eigen hoofd zijn wij niet vrij. Prachtig toch ?

Folkmuziek.
Dylan kent ook zijn eigen helden. Muzikaal gezien komen zij uit de amerikaanse folk muziek. Het zijn de gewone liedjes waar de verzamelaar, als Alan Lomax geen genoeg van kreeg, Zijn eigen held is Woody Guthry de meest bekende protestzanger die Amerika ooit kende. In de jaren 40 en 50 het protest van de gewone man bezingend met als kenmerkend thema “ This land is your land”. Zoals wij tegenwoordig zingen, “ de wereld is van iedereen”. In het Amerika van die dagen echter genadeloos vervolgd vanwege “de riek naar communisme” .

Dylan’s ode aan zijn idool “Song to Woody” speelde hij in het ziekenhuis op bezoek bij de aan longkanker creperende Guthry, in de beginjaren 60.

Hey hey Woody Guthrie I wrote you a song
About a funny old world that’s coming along
Seems sick and it’s hungry, it’s tired and it’s torn
It looks like it’s dying and it’s hardly been born.

Een imposant oeuvre.
Vanuit de folk-traditie ontwikkelt Dylan een geheel eigen geluid, Keer op keer bereid te veranderen. Van akoestische folk naar elektrische rock en Roll, van Rock naar Country, van Country naar Populair, van Protest naar Religieus etc.

Ook vele van zijn liefdesliederen zijn van grote klasse. Een klasse die niet zo opvalt wanneer je de uitvoering van hem zelf hoort want eerlijk is eerlijk, bij een Dylan nummer behoeft de slagroom niet meer te worden geklopt.
Eigentijds en inmiddels wereld beroemd is het door Adele gezongen “ Make you feel my love”. In Dylans eigen krassende uitvoering moet je wel heel geduldig en goed luisteren om de parel erin te herkennen.
In de 60-er en 70-er jaren waren het nummers als “ Mr. Tambourine Man en “Quinn the Eskimo” die door de Byrds en Manfred Mann werden gecovered en enorme hits werden.
Het nummer “The Times they are a changing” is door lezers van Rolling Stone uitgeroepen tot het nummer dat de aard en bezieling van de zestiger jaren het meest treffend weergeeft.

Come writers and critics
Who prophesize with your pen
And keep your eyes wide
The chance won’t come again

Dylan heeft het indrukwekkende record door bijna 3000 artiesten te zijn gecovered. Hieronder zijn niet de minsten. Wanneer de maker van de Forbes lijst eenmaal door heeft hoeveel elke uitvoering van jouw werk door een andere artiest in het laatje brengt zal Dylan wel een aantal rijken der aarde achter zich laten. In de top 500 “ Songs of All time” van het maandblad Rolling Stone staan tenminste 12 Dylan nummers. Nummer 1 natuurlijk “ Like a Rolling Stone” over het aan lager wal raken van een society dame van weleer.

“ How does it feel to be without a home, like a complete unknown”

Protest en retoriek.
In Dylan’s liedjes vinden we de gektes van Amerika verwoord. De politieke psychology van de “fallout-shelter” (atoomvrije kelders) in “Let Me Die in My Footsteps”, de anti-communistische hysterie in “Talkin’ John Birch Paranoid Blues”, de link tussen ras en klasse in “Only a Pawn in Their Game”, en“ The death of Hattie Carroll”.
Dylan portretteert genadeloos de klasse justitie, maar ook de zelfingenomenheid van de politiek. Zelf blijft hij altijd a-politiek.
In het nummer “Hurricane” op het gelijknamige album, vinden we het ontluisterende waargebeurde verhaal van de bokser Rubin Carter” die terecht moet staan voor een moord die hij niet beging. Hoewel de tekst controversieel was en uit angst voor juridische stappen werd herzien heeft het nummer bijgedragen aan de invrijheidstelling van de veroordeelde. Dylan trachtte er fondsen mee in te zamelen voor de verdediging. Het nummer werd vervolgens de titelsong bij de verfilming door Norman Jewison van het leven van Rubin Carter, gespeeld door Denzel Washington.

Religie.
Ofschoon Robert Zimmerman joods is bekeerde hij zich in de 70-ger jaren tot het Christendom. In de 90-er jaren echter keerde hij terug naar Judaisme, deel uitmakend van de ultra orthodoxe sekte Chabad Lubavitch, een Chassidische beweging. Enkele van zijn albums zijn zeer religious van aard.

Prijzen Trivia en citaten.
Net als ik de laatste hand leg aan dit heldenverhaal meldt de pers dat Bob Dylan op 30 mei 2012 de hoogste amerikaanse onderscheiding die een burger ten deel kan vallen, de “medal of freedom” uit handen van Obama ontving.

Een complete lijst van trivia over Bob Dylan vindt u op http://www.imdb.com/name/nm0001168/bio
In 2008 ontving hij een speciale Pulitzer Prijs, voor zijn grote invloed op populaire muziek en Amerikaanse cultuur, “marked by lyrical compositions of extraordinary poetic power”. Hij was de eerste rock/folk artiest die deze prestigieuze prijs in de wacht sleepte.. Een citaat dat vele dichters in hun zak kunnen steken:

I would really like to think of myself as a poet, but I just can’t because of all the slobs who are called poets.